Gene therapy for arthritis: progress towards a clinical trial

De afgelopen twee decennia heeft de behandeling van reumatoïde artritis (RA) een vlucht genomen. Het huidige arsenaal aan anti-reumatica heeft voor veel patiënten een enorme verbetering opgeleverd, echter niet voor iedereen. Volledige remissie wordt bij slechts een minderheid van de patiënten bereikt, waarbij veel patiënten nog steeds één of meerdere ontstoken gewrichten overhouden. Omdat de plaats van ontsteking bij RA het gewricht is, lijkt intra-articulaire behandeling een logische keuze voor patiënten met slechts één of enkele ontstoken gewrichten. Idealiter bereikt men met een eenmalige injectie een langdurig effect. Hiervoor kan gentherapie een oplossing zijn. In het proefschrift is gekeken naar verschillende aspecten van de ontwikkeling van een gentherapie product genaamd ART-I02. ART-I02 bestaat uit een virale vector (recombinant adeno-associated virus; rAAV) met daarin DNA dat codeert voor het ontstekings-modulerende eiwit interferon bèta (IFN-β). In deel 1 van het proefschrift (hoofdstuk 4-6) worden pre-klinische studies voor de ontwikkeling van ART-I02 beschreven. ART-I02 is bio-actief in gewrichtscellen van RA patiënten en intra-articulaire toediening vermindert de mate van gewrichtsontsteking en -schade in apen. Toediening van rAAV resulteert in langdurige expressie en kan worden verbeterd door triamcinolon. In deel 2 van het proefschrift (hoofdstuk 7-9) worden klinische aspecten van de ontwikkeling van intra-articulaire gentherapie besproken. Een klinische studie naar intra-articulaire behandeling met etanercept (een TNF receptor) liet zien dat dit veilig was en goed werd verdragen. Tezamen ondersteunen deze studies het ontwikkelingstraject richting een fase I/II klinische trial gericht op intra-articulaire behandeling van artritis in patiënten met RA.