Clinical, biochemical and radiological insights in X-linked adrenoleukodystrophy

X-gebonden adrenoleukodystrofie (ALD) is een aangeboren stofwisselingsziekte die voornamelijk bij jongens en mannen, maar ook bij vrouwen, voorkomt. Patiënten kunnen een ernstige ontsteking van de witte stof in de hersenen ontwikkelen, en krijgen vrijwel allemaal loopproblemen op latere leeftijd. In dit proefschrift hebben we verschillende klinische, biochemische en radiologische aspecten van deze ziekte onderzocht om zo tot betere, voorspellende ziekte markers te komen en daarmee het onderzoek naar mogelijke nieuwe behandelingen bij ALD te verbeteren. De huidige, klinische uitkomstmaten zoals de 6-minuut looptest en SSPROM (severity score system for progressive myelopathy) zijn niet sensitief genoeg waardoor er zeer veel patiënten nodig zijn en de follow-up duur lang moet zijn, en dat bemoeilijk klinisch onderzoek. Nieuwe, surrogaat, uitkomstmaten (zoals kwantitatieve MRI en Neurofilament light) hebben deze nadelen mogelijk niet. Daarnaast hebben wij het natuurlijk beloop van ALD nog beter in kaart gebracht, door middel van ‘deep phenotyping’. Door naar specifieke eigenschappen van de diverse ‘fenotypes’ van ALD te kijken, kan het moment van ontstaan van klachten en de mate van ziekteprogressie in individuele patiënten beter omschreven worden. We hebben onder andere gekeken naar de oorzaak van seksuele dysfunctie die veel mannen met ALD ervaren en een manier onderzocht waarop je een VUS (variant of unknown significance) beter kan classificeren. Al met al denken wij dat dit proefschrift, mede dankzij de groeiende, internationale, samenwerkingsverbanden die zijn opgezet, heeft bijgedragen aan de kwaliteit van zorg en onderzoek voor mensen met ALD.